Bouwen aan de toekomst van examineren

Wat zijn de speerpunten van eX:plain? Stichting eX:plain is de organisatie verantwoordelijk voor bekende certificeringen en examenstelsels en helpt, kort gezegd, opdrachtgevers met het borgen van vakmanschap in hun opleiding of branche. Voor dit artikel gingen wij in gesprek met Jobke van den Berg, directeur-bestuurder van Stichting eX:plain, over de maatschappelijke ontwikkelingen en hoe deze de toekomst van de organisatie beïnvloeden.

"Onafhankelijk examineren voorkomt dat een slager zijn eigen vlees moet keuren. Je kan hierdoor een basiskwaliteit afdwingen in een bepaalde branche of voor een bepaalde beroepsgroep en dat komt de kwaliteit van het geleverde werk ten goede. Het voorkomt perverse prikkels voor opleiders en verhoogt de waarde van een diploma of certificaat. Daar heeft iedereen baat bij; de student, de branche én de maatschappij. Daarom denk ik dat onafhankelijk examineren over 10 jaar de norm geworden is."

Jobke van den Berg

Directeur-bestuurder Stichting eX:plain

Maatschappelijke druk op vergaren en toetsen van kennis

In gesprek over de belangrijkste thema’s voor haar organisatie legt Van den Berg uit dat er een maatschappelijke druk ligt op het vergaren van kennis en minder op gedrag, waaronder een component als “normen en waarden”. Dit terwijl vergaren van kennis en gedragscomponenten onlosmakelijk met elkaar zijn verbonden voor fijn en succesvol werken. We toetsen en borgen vooral op kennis en minder op gedrag, op alle niveaus. Dat is een tekortkoming in het toetsing-landschap. Dat begint al op de jongste leeftijd en daarmee stellen we de norm dat kennis belangrijker is dan gedrag.

“Ik zie dat mensen betere handvatten nodig hebben om succesvol te zijn en te blijven in hun werk. Bij werken horen bepaalde basis-gedragscomponenten. Er is sprake van een maatschappelijke uitdaging in de zin dat we niet altijd meer goed weten, hoe we met elkaar om moeten gaan. Hoe komt dat? Onderwijs speelt daarin een belangrijke rol, examineren en borgen ook. Hoe gaan we er met elkaar voor zorgen dat Nederland met een bepaalde basiskwaliteit functioneert, dat je de goede kant op gaat?”

Dat is niet iets wat alleen eX:plain zomaar kan oplossen. Maar we kunnen er wel meer aandacht aan besteden wanneer het onderwerpen betreft, ook gedrag kun je goed toetsen en borgen en daarom is examineren een belangrijk onderdeel van de oplossing.”

Borgen van vakmanschap

eX:plain is ontstaan uit ECABO, het voormalige kenniscentrum beroepsonderwijs bedrijfsleven voor de economisch/administratieve, ICT- en veiligheidsberoepen. De organisatie ontwikkelt en is verantwoordelijk voor diverse examenstelsels zoals VCA (Veilig werken in de bouw en petrochemie) en stichting ExTH dat de bekwaamheidseisen van de boa’s toetst. eX:plain werkt voor onderwijsorganisaties, opleidingsinstituten en brancheorganisaties en is een onafhankelijk expert op het gebied van het leren, beoordelen en borgen van vakmanschap.

Als voorbeeld van een branche waar eX:plain het verschil kan maken noemt Van den Berg de beroepsgroep coaches:

“Werkgevers hebben allemaal veel aandacht voor HR en welbevinden. Ze zeggen nu snel, ‘jij moet in een coachingstraject’ en betalen er graag voor. Maar iedereen kan coach worden, er is geen certificering of basiskwaliteit waar je aan moet voldoen. Een goede coach kan het verschil maken in mensen hun leven, maar een slechte coach kan veel kapot maken. Door de kwaliteit te borgen zorg je ervoor dat iedereen  erop vooruit gaat, klanten én branche. Een uitdaging die wij graag aan gaan. Bijvoorbeeld door een basisnormering vast te stellen, of te kiezen voor accreditatie. Zodat iemand eerst moet bewijzen dat je een bepaalde beroepscode snapt en bepaalde trainingen hebt gedaan. Misschien moet er een bijscholingsnorm komen zoals in vele andere branches.

eX:plain is goed in het borgen van vakmanschap. Wij kunnen ervoor zorgen dat mensen die een examen hebben gehaald voldoen aan een bepaalde basiskwaliteit. Dat zorgt voor vertrouwen in een beroepsgroep én voor de blijvende waarde van bijvoorbeeld een diploma. En dat zou in deze en veel andere markten van grote toegevoegde waarde zijn.”

Toekomst van examineren

“De vraag, ‘Hoe ziet examineren er in de toekomst uit?’ is ook belangrijk,” stelt Van den Berg. “Iedereen denkt bij examineren namelijk aan de multiple-choice vragen van bijvoorbeeld een toets op school. Hierdoor hebben veel mensen geen positief beeld bij een examen. Daarom benaderen we bij eX:plain toetsing steeds meer holistisch. We hanteren verschillende vormen, zetten video in en kijken bijvoorbeeld of praktijkexamens ook in VR afgenomen kunnen worden. Kortom, we gaan examineren naar de toekomst brengen. Daar zijn veel mensen in onze organisatie op dit moment mee bezig.

Data is daarvoor natuurlijk een belangrijke bouwsteen. Het helpt ons bij het verder verbeteren van een examenstelsel en individuele examens, maar ook om terugkoppeling te geven naar onze opdrachtgevers, scholen of branches, over hun opleidingen. Samen kunnen we data inzetten om het geheel naar een hoger niveau te tillen.”

Skills paspoort

“Een andere grote uitdaging voor de toekomst is hoe we gepersonaliseerd leren in vakmanschap uniform kunnen valideren en borgen. Bij eX:plain hebben we het dan over een skills paspoort. Het doel is dat een timmerman in de bouw ook in een keukenfabriek terecht kan omdat er natuurlijk veel overlap is tussen belangrijke vaardigheden. En dit geldt bijvoorbeeld ook voor een politieagent die een overstap maakt naar defensie of andersom. De gewenste basiskwaliteit op inhoudelijk niveau en op gedragsfactoren, overlappen in veel gevallen.

Het kan ook toegepast worden op het onderwijs. Er zijn verschillende competenties waarover leerlingen, los van hun opleiding, moeten beschikken. Zoals communiceren. Maar hoe kan je die vaardigheid objectief meten en overal inzetbaar maken? Dan moet iedereen dezelfde definitie eraan geven, pas dan kan je het meten, borgen en examineren.

Wat het zo’n uitdaging maakt, is dat je branche-overstijgend moet werken. Alle vaardigheden moeten zo strak neergezet zijn dat iedereen de definitie begrijpt én dat je het in de verschillende branches toe kan passen. Als onafhankelijk expert zijn wij natuurlijk een goede kandidaat om dit samen te brengen. Wij hebben de expertise en ervaring in huis om met gedegen oplossingen te komen en vervolgens goede examenstelsels in te richten.”

Examineren weer een feestje maken

“Ik geloof in het belang van het examen, het moment dat je bewijst dat je over de gewenste basiskwaliteit beschikt,” stelt Van den Berg. “Goede, onafhankelijke examinering zorgt voor een waardevol en waardevast diploma waar je enorm trots op mag zijn als je het haalt en een leven lang profijt van hebt.

Tegelijkertijd is de maatschappelijke opinie wat examens betreft niet altijd even positief. Een krappe arbeidsmarkt vraagt om de broodnodige dynamiek en examineren is dan een bottleneck. Dat betekent dat wij, de examineringsbedrijven, daarmee aan de slag moeten. Wij moeten examineren op een positieve manier op de kaart zetten en ervoor zorgen dat examineren weer een feestje wordt. Of het nu een CITO-Basis is op je zevende, een MBO-examen of het aftoetsen van een beroepsopleiding, je bent aan het werken aan je eigen toekomst. eX:plain gaat werken aan het maatschappelijke imago van examineren.”

Het borgen van vakmanschap, de toekomst van examineren en van examineren weer een feestje maken zijn speerpunten van eX:plain. Met verschillende mensen uit de organisatie zijn we de afgelopen tijd dieper ingegaan op deze onderwerpen en we nemen jou nu graag mee in de laatste ontwikkelingen.  Wil je op de hoogte blijven van nieuwe publicaties? Schrijf je dan in voor onze nieuwsbrief of mail naar Info@explain.nl.