Borgen van vakmanschap

Vakmanschap en kwaliteit, wat betekent dat voor jouw branche? Wij gaan hierover in gesprek met één van eX:plain’s sectormanagers. Zij vertelt aan de hand van het vraagstuk ‘Veiligheid in de bouw’ hoe eX:plain haar opdrachtgevers helpt met het borgen van vakmanschap en welke uitdagingen verschillende branches het hoofd moeten bieden.

"Wij zijn niet de organisatie bij wie je aankomt en vraagt: ‘Mag ik een meerkeuzetoets met 30 vragen?’. Onze klanten hebben een uitdaging in hun markt of branche, wat vaak te herleiden is naar een gebrek aan bepaalde kennis of kunde. En dat los je niet op met enkel een toets of een examen, je moet dat hele systeem onder de loep nemen om tot een oplossing te komen. Bij eX:plain zorgen we ervoor dat onze producten passen binnen dat systeem en deze als een natuurlijk radartje meelopen."

Janneke van Santen

Sectormanager Veiligheid, Gezondheid & Milieu bij eX:plain

Janneke van Santen is Sectormanager Veiligheid, Gezondheid & Milieu bij eX:plain en is in deze rol eindverantwoordelijk voor de programma’s bij verschillende sectoren. Daarnaast heeft ze de portefeuille innovatie onder haar hoede. Zij is niet alleen verantwoordelijk voor het dagelijks reilen en zeilen, maar kijkt ook vooruit hoe een branche zich ontwikkelt en hoe eX:plain daar met haar producten en diensten op blijft aansluiten. Zij zorgt er daarnaast voor dat alle stakeholders aangesloten blijven en of de certificering of examinering nog aansluit op het beoogde doel. Met haar 17 jaar ervaring heeft zij een unieke kijk op het borgen van vakmanschap ontwikkeld.

“Ik geloof dat we het borgen van vakmanschap moeten zien als een systeem in plaats van een product. Alles in dat systeem moet kloppen en ten dienste staan van ons gezamenlijke doel. Daarin heeft eX:plain de afgelopen jaren zeker een grote stap gezet, we hebben tegenwoordig een bredere kijk op wat er nodig is om de gewenste verandering teweeg te brengen. En dat betekent dat we ook de verschillende interventies naast elkaar leggen. Is het bijvoorbeeld wel nodig om een examen te doen, of voldoet een instructie? Samen met onze opdrachtgevers bepalen we de optimale manier om ervoor zorgen dat de noodzakelijke kennis en kunde geborgd is.”

Veiligheid in de bouw

Twee producten uit het portfolio van Janneke zijn het VCA-examenstelsel en de Generieke Poortinstructie (GPI) die eX:plain in opdracht van Stichting Samenwerken Voor Veiligheid (SSVV) uitvoert. Het doel van beide programma’s is om de veiligheid op bijvoorbeeld bouwplaatsen te verbeteren en ontwikkelt mee met de behoeften van de branche.

“Een aantal dodelijke ongevallen in de vorige eeuw maakte voor de branche inzichtelijk dat medewerkers op de bouwplaats onvoldoende kennis hadden van veilig werken. eX:plain ontwikkelde samen met haar opdrachtgever het VCA-examenstelsel dat de basiskennis toetst zodat mensen goed voorbereid hun werkplek op lopen. Met de daarop volgende Generieke Poortinstructie werd vervolgens nog een belangrijke stap gezet om de veiligheid in de bouw verder te verbeteren.

De wereld van veiligheid staat echter niet stil. We leren dat alleen basiskennis en het toepassen daarvan, niet afdoende is. Het gaat erom hoe ik mij gedraag in een ecosysteem van veilig werken. Dat draait niet alleen om kennis, dan ga je het veel meer hebben over cultuur. Een cultuur waarin mensen elkaar aanspreken en gevaarlijke situaties willen en durven melden. En dat staat centraal in de volgende stap die wij met onze opdrachtgevers nemen om de bouwplaats nog veiliger te maken. We kijken naar mogelijkheden om de veiligheidscultuur en het bevorderen hiervan mee te nemen in ons productaanbod.”

Waarom eX:plain

Waarom is het borgen van vakmanschap zo belangrijk? En welke toegevoegde waarde levert eX:plain als onafhankelijke stichting? Janneke geeft een aantal voorbeelden en legt uit hoe eX:plain de verschillende belangen bij elkaar brengt:

“In vrijwel elke markt is een chronisch tekort aan mensen. Het mbo komt natuurlijk uit een hele lange periode van doelmatigheid, het moest allemaal korter en sneller. Waar een kapper vroeger na zes jaar zijn diploma behaalde, duurt de opleiding nu 1,5 tot 2 jaar. Tegelijkertijd heeft het mbo ook een maatschappelijke functie in de vorm van burgerschap, talen en rekenen. Een beginnend beroepsbeoefenaar zal de basiskennis wel in pacht hebben, maar mist de vlieguren om zich het vak eigen te maken. Die verantwoordelijkheid komt, gevraagd of ongevraagd, steeds meer bij de werkgevers en verenigde branches te liggen.

De arbeidskrapte zorgt ook voor een hogere vraag naar zij-instromers en doorstromers, die snel aan de slag moeten. We denken bij eX:plain na over hoe wij in onze dienstverlening hierop kunnen aansluiten. Is het bijvoorbeeld mogelijk een competentie te toetsen zonder context? Want iemand die een werkplanning als boa kan maken zou prima vergelijkbaar werk in een ziekenhuis moeten kunnen doen.

Dit zijn zeer actuele vraagstukken waar wij ons bij eX:plain dagelijks mee bezighouden en die we samen met onze opdrachtgevers oplossen. We kijken wat echt noodzakelijk is om te examineren, en wat we met behulp van technologie of andere interventievormen kunnen borgen. We komen niet alleen met oplossingen voor onze opdrachtgever, maar werken ook samen met de verschillende stakeholders om tot een zo breed mogelijk gedragen oplossing te komen.”

Borgen van vakmanschap en kwaliteit gaan hand in hand

“Onze examens en certificaten hebben niet alleen functie naar de kandidaten en werkgevers. Het moet ook de maatschappij een bepaalde zekerheid geven dat kandidaten die ons certificaat behalen, daadwerkelijk hun vak verstaan.

Voor onze opdrachtgevers is dat ook gelijk de belangrijkste graadmeter, de representatie van het certificaat of diploma in de branche en samenleving; het civiel effect. Hoe kijkt een werknemer, werkgever, de branche én de maatschappij ernaar? Het zegt iets over de toegevoegde waarde van een certificering voor heel die umwelt. Onze opdrachtgever wil dat daar niks op af te dingen is.

Maar eX:plain heeft daarnaast de schone en arbeidsintensieve taak om ervoor te zorgen dat de inhoudelijke kwaliteit meeloopt en past bij dat wat het in de buitenwereld representeert. Er zijn genoeg examens en certificaten die een prima imago hebben, maar waarvan ik mij afvraag of we daarmee echt ons doel bereiken. Bewijst iemand hier echt zijn vakmanschap mee? En die vraag stellen wij onszelf natuurlijk ook.

Zo werken we samen met het ROI Institute aan een impactanalyse van de Generieke Poortinstructie. Dat is heel spannend, want nu gaan we erachter komen wat het resultaat is van het systeem waar alle opdrachtgevers en -nemers in de bouw de afgelopen 5 jaar op hebben vertrouwd. Dat vraagt een stukje kwetsbaarheid en reflectie, om antwoord te durven geven op de vraag; doen we nog steeds de juiste dingen? Maar dat is onze rol als partner en onafhankelijke partij in deze wereld. Alleen door te blijven verbeteren zorgen we voor veiligere werkomgevingen en een sterke branche.”

Voor meer informatie over de dienstverlening van eX:plain en het borgen van vakmanschap neem je contact op met Janneke van Santen via j.vsanten@explain.nl of 06 34 74 66 59. Wij vertellen je graag aan de hand van concrete voorbeelden en casussen over hoe wij samenwerken met onze opdrachtgevers en de basiskwaliteit in bijvoorbeeld een branche verhogen.